Qabbanbalalii

Qabbanbalaliin (penguin) Sphenisciformes garee simbirroota naannoo antaarkitikaa keessatti argamaniidha. Isaan kun

simbirroota gurraachaafi adii balali’uu hin dandeenyedha. koochoon isaanii galaana keessatti akka dambali'uuf kan qophaa'edha .

Dhugaa dubbachuuf, hundi isaanii biyyoota qorraa keessa kan hin jiraanne siʼa taʼu, tokko tokko immoo biyyoota hoʼaa keessa jiraatu. Irra caalaa hemisfeera kibbaa keessatti kan argaman yoo ta'u, gosti tokko qofti , qabbanbalalii Galapagos, kaaba sarwala keessatti argama.

Gosoonni baay’een isaanii bishaan keessa osoo daakuu qurxummii ykn lubbu qabeeyyii galaanaa biroo sooratu. Walakkaa jireenya isaanii Galaana keessa, walakkaa Lafa irrattis yeroo dabarsu.

a) Peenguwaanii guddaa , b) Ilma namaa, c) Peenguwaanii mootii har’aa.

Gosti guddaan qabbanbalalii mootii (Aptenodytes forsteri) jedhamtu yoo ta'u, Antaarktikaa keessa kan jiraattu yoo ta'u, olka'iinsi giddu galeessaa meetira 1.1 fi ulfaatina kiiloo giraama 35 qaba. Gosti qabbanbalalii xiqqaan qabbanbalalii xiqqaa bifa diimaa qabu Eudyptula minor kan Awustiraaliyaa keessa jiraattu yoo ta'u, dheerinni ishee gara seentimeetira 40 fi ulfaatina kg 1 ol qaba. Ulfaatina qaba. Bara seenaa duraa durii gosti guddaan (Anthropornis) hanga olka’iinsa namaa (meetira 1.8) dhaabbatu Niiw Ziilaand keessa akka jiraatu fosiilii irraa beekama . Akka tilmaama saayinsii ammayyaatti simbirroon poolaar guddichi kun waggoota miliyoona 33 hanga 45 dura jiraachaa turte.

Afaan Ingilizii, yeroo maqaan "penguin" jedhu jalqaba jaarraa 16ffaa keessa mul'ate, maqaa gosa simbirroo biraa ture. Maqaan isaas gosa qabbanbalalii fakkaatu, garuu walitti dhiyeenyaan kan wal hin qabanne, kan bade, auk guddaa (Pinguinus impennis) jedhamuun moggaafame. Auk guddichi mataa isaa irrattis adii waan qabuuf, maqaan isaa afaan Weels /pun gunn/ "mataa adii" jedhu irraa kan argame jedhamee yaadama. Boodarra dooniiwwan gara kibba hemisfeeraatti yeroo imalan walfakkeenya qabbanbalalii kanaa arganii "peenguwaanii" jedhanii waamu jalqaban. Haa ta'u malee, Inge afaan Daach keessatti "simbirroo furdaa" jedhamuu danda'a . Kanaaf "Penguin" jechuun afaan Roomaa /pingus/ "cooma" irraa kan dhufe jedhanii yaadan jiru.

Gosoonni peenguwaanii jiran hundi garee ja’atti qoodamaniiru; Kanneen keessaa madda isaanii irratti hundaa’uun gosoota adda addaa 17-20 ta’u.