Longitude jedhamu

Giraatikula lafa irratti akka ispheerii ykn eliipsooyidii . Sararoonni utubaa irraa gara utubaa biraatti sararoota dheerina dhaabbataa qaban ykn meridiyaanota . Geengoonni Ikuwaatorii wajjin walqixa ta'an geengoowwan latituudii dhaabbataa qaban ykn walqixa ta'aniidha . Giraatikiiliin latituudii fi longituudii tuqaawwan fuula irratti argaman agarsiisa. Fakkeenya kana keessatti, meridiyaanota gidduu 6° fi walfakkaatummaa 4° gidduutti addaan baafamaniiru.

Sararran Gadee akkuma sararran Dagalee sararrann yaadaa ennaa ta’an, giloobii fi kaartaa irratti maleefuula lafaa irratti hin argaman. Sararran Gadee Kaabaa gara Kibbaatti yookiin Kibbaa gara kaabaatti kansararamanii argaman yoo ta’an, bantilee irratti waltuqu. Sararran Gadee martinuu gartokkee Korboo(geengoo) guddaa uumu. Sararran Gadee keessaa kan akka ka’umsaatti tajaajilu Piraayim Meeridyaanii(0°) jedhama.Sarara Piraayim Meeridyaanii (0°) irraa gara bahaatti fageenyi jiru 180° fi gara dhihaattis kan jiru180° ennaa ta’u walumaa galatti fiixxeen bahaa fi dhihaa 360° addaan fagaatu. Dheerinni sararran Gadeehundinuu wal qixa. Baldhinni sararran Gadeejidduutti argamu naannoo Mudhii lafaatti baldhaafi akkuma gara bantii Kaabaa fi Kibbaatti dhiyaataadeemaniin walitti dhiphachaa deemu. Fageenyisararran Gadee jidduutti argamu digridhan yoosafaramu, Sararran Gadee fageenya gara bahaafi dhihaatti sarara Piraayim Meeridyaanii (0°)irra argamu shallaggii yerootiif tajaajila guddaakennu.Sararri Meeridyaanii guddicha (Giriinwich Meeridiyaanii) (0°) biyya Gaanaa Magaalaa Akraakeessa qaxxaamuruun biyya Ingilizii Londonkeessa fulla’a. Sararri Piraayim Meeridiyaaniiqaama lafaa bahaa-dhihatti bakka gurguddoowal qixa ta’an lamatti qooda. Faayidaan sararranGadee Sararran Dagaleetiin walitti qindeeffamuunargama bakka, naannoo, magaalaa fi biyya tokkooibsuu fi shallagii yeroo beekuudhaaf gargaaru