Lakki
Lakkoofsi ruqoo herregaa lakkaa’uu fi safaruuf fayyaduudha. Lakkoofsi garee sirna lakkoofsaa jedhamutti qoodamuu danda'a .
Adeemsi tokko tokko lakkoofsa tokko ykn lama fudhatanii lakkoofsa biraa nuuf kennu. Adeemsi kunniin hojii (operations) Qoyyoobbuu jedhamu. Fakkeenyaaf yeroo lakkoofsi nuuf kennamu lakkoofsa itti aanu yoo arganne adeemsi kun itti fufiinsa jedhamuun beekama. Hojiiwwan akka ida’uu, hir’isuu, baay’isuu, fi hir’isuu hojiiwwan baayinarii jedhamu. Dameen herregaa hojiiwwan lakkoofsaa akkasii qoratu xin-lakkofsa jedhama .
Mallattoo lakkoofsaa
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Mallattoon lakkoofsaa Indo -Arabic ( 0123456789 ) bifa ammayyaatiin naannoo bara 1550 Dh.K.D. Sana dura bifa isaanii jiruun Awurooppaa keessatti bara 968 Dh.K.D. Isaanis lakkoofsota Arabaa irraa kan fudhatamanidha . Araboonni lakkoofsa Hindii kan fudhatan bara 768 Dh.K.D. Waggoota 200 kana keessatti hayyoonni Arabaa hayyoota Awurooppaa zeeroo (0)n durfamuu isaanii irraa kan ka’e herrega qofa osoo hin taane damee saayinsii birootiin, hayyoonni addunyaa Arabaa yeroo sanaaf caalaatti dhiibuu danda’aniiru ta'uu. Lammiileen Hindiis yoo xiqqaate bara 620 Dh.K.D irraa eegalee faayidaa zeeroo ni beeku turan. Tokkoon tokkoon qindaa’ina mallattoo lakkoofsaa Indo-Arabic, maqaa isaa Amaaraa tokko lama sadii afur shan ja’a torba saddeet sagal ilaali.