Gabbara

Gabbarri sirna Gaa'ela Oromoo Arsii biraatti bakka guddaa qabuudha. Dargaggeessi fuudhuu barbaadu tokko maatii intalaaf gabbara fidu malee sirnichi guutudha hin jedhamu. Gabbarri kan dhiyaatu inni fuudhuufi isheen heerumtu (Aagaafi Aageen jechuudha) yoo waliigalaniifi adeemsi jaarsummaa xumurameen boodadha. Oromoo Arsii biratti gabbarri dhiyaatu maatiirrayyu darbee firoota intalaafillee gahuu qaba jedhama. Akkoofi akaakayyuu, eessummaniifi soddoonni marti hinkoo isaanii argachuun aadaadha.

Aadaan kun kabaja dubaraafi maatii isheef qaban agarsiisa jedhanii kan deggeran jiru. Gama biraan ammoo ilma harka qalleessa fuudhaaf karoora qabuuf yaaddoodha jedhanii kan mormanis hin dhiban. Yeroo ammaa humnaa ol mallaqaafi baasii hin taaneef saxilaa jiraa.

Gabbara irratti maaltu kennama

Dargaggeessi fuudhuuf qophaa’e gabbaraaf haadhaafi abbaaf uffata, akkasumas obboleessa hangafaaf ammoo raadatu kennama. Gabbarri bifa qarshiitiinis maatii intalaatiif ni kennama. Kana malees, akka aadaa gabbaraa Oromoo Arsiitti eessumman dabalatee fironni intalaa akkuma akka dhiyeenya isaaniitti bullukkootu kennamaafi.

Yeroo intalli manaa baatuu obboleessi hangafaa balbalarraa dhaabbatee Raada qaraxa fudhata. Dargaggeessi fuudhu kun ammoo “Raadni qaraxii siif haa hortu,” jedhee eebbisa. Obboleessis deebi’see “intalli kee ilmaafi intala siif haa hortu” jedhe eebbisa. Ega obboleessi raada qaraxa fudhatee booda intalli sun heerumuuf qophiidha jechuudha.

Akka aadaatti gabbarri guyyaa cidhaa dura kennama. Yeroo tokko tokko ammoo sabaaba gargaaraatiin guyyaa cidhaa booda kan kennanis jiru. Sabaaboota gabbarri yeroo gara garaatti (yeroo cidhaa dura ykn booda) kan ta’uu yoo dargageessi fuudhu sun yeroo sanitti humna ittin gabbaru kan hin qabne yoo ta’e, intalli sun fedha isheetiin yookiin hayyama maatiin ala kan heerumte yoo ta’e ykn dargageessi intala butiin kan fuudhe yoo ta’edha. Yoo intalli fedha isheetiin heerumte yookiin dargaggeessi intala buute fuudheefi bultii ijaarratanii boodas ni tura malee gabbarri hin hafu akka warri aadaa beekan kun jedhanitti. Kana jechuun gurbaan fuudhe sun jaarsa gara warra soddaatti akka dubbii fixaniif ergata. Maatiin intalaas erga dubbiin dhumatee booda kan gara sirni gabbaratti deeman. Gurbaanis warra soddaa araarfatee gabbarra jedhu. Yeroo tokko tokko gurba yeroo fuudhanitti dhiyeessuuf humna hin qabu yoo ta’e bubbulee gabbaruu akka danda’u carraan ni jiraata. Turtiin kunis ji’oota hamma waggoota hedduutti ta’uu danda’a.