Qubee Afaan Oromoo
Qubeen Afaan Oromoo, Afaan Oromoo baruuf bu'ura dha. Qubeen kun ka'umsi isaa Laatinii yoo ta'u yeroo ammaatti bal'inaan itti hojjetamaa kan jiru dha. Qubeen Afaan Oromoo qubee guguddaa fi qubee xixiqqaa jedhamuun lamatti qoodama.
Qubee Guguddaa
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Gabateen armaan gadii qubee Afaan Oromoo gurguddaa agarsiisa:
| Qubee gurguddaa | |||
| A | B | C | D |
| E | F | G | H |
| I | J | K | L |
| M | N | O | P |
| Q | R | S | T |
| U | V | W | |
| X | Y | Z | |
Qubeelee armaan olitti barreeffaman alattis qubeen Afaan Oromoo qubee guguddaa warra qubee dachaa ta'a of keessaa qaba. Isaanis:
| Qubee Dachaa | |
| CH | DH |
| NY | PH |
| TS | ZY |
Hubachiisa: P, TS, V, Z, fi Zy n sagalee fi jechoota afaan ollaa fi addunyaa biraa irraa ergiffanne. Itti gargaaramuuf akka salphatuuf kan uumame malee sagalee dubbifamaa kanniin Afaan Oromoo keessatti hin argaman
Qubee Xixiqqaa
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Afaan Oromoo qubee xixiqqaa gabatee armaan gadii keessatti agarsiifaman qaba:
| Qubee Xixiqqaa | |||
| a | h | o | v |
| b | i | p | w |
| c | j | q | x |
| d | k | r | y |
| e | l | s | z |
| f | m | t | |
| g | n | u | |
Qubeelee armaan olitti barreeffaman alattis qubeen Afaan Oromoo qubee xixiqqaa warra qubee dachaa ta'an of keessaa qaba. Isaanis:
| Qubee Dachaa | |
| ch | sh |
| dh | ts |
| ny | zy |
| ph | |
Hubachiisa: p, v, z, ts, fi zy n aadaa sabafi sablammii naannoo Oromoo jiraatanii calaqqisiisuuf kan uumamani malee Afaan Oromoo keessa hin jirani. Garuu, jechoota ergissan dhufan waajin, qubeewwan kun amma tokko Afaan Oromoo keessatti hojiirra oolaniiru.
Qubee Dachaa Torban (7)
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Qubeen dachaa qubee sagalee addaa ta'e, kan qubeewwan digdamii jahan keessa hin jirre of keessaa qabu. Sagalee qubee kanneenii qubeewwan dubbifamaa gara garaa lama walitti fiduun barreeffamu. Qubeewwan dachaan kunniin qubee akka SH, NY ,CH, DH, PH ,ZH fi TS ti. Qubeewwan dachaa kanneen keessa qubeen TS quboota akka P,V fi Z dabalatee qubee ergifannaa ykn qubee alagaa jedhamanii beekkamu.
Wabii
[gulaali | lakkaddaa gulaali]- Catherine Griefenow-Mewis (2001). A Grammatical Sketch of Written Oromo (Grammatical Analyses of African Languages), Rüdiger Köppe
- Qubbee Afaan Oromoo
Kitaaba Sheek Mahaammad Rashaad Abdullee Carcar