Kaarboohayidireeti

Kaarboohayidireetii ykn cilbishee Maalii?

Qabiyyee nyaataa kessaa isa tokko yoo ta'u aniisaa maddisiisuuf gargaara. Wahiyyoota(elementoota) sadi irraa uumameee. isaanis oksijiinii, haayidroojinii fi carbonii dha. irra caalaa isaa biqiltoota magariisa irraa arganna. biqillotnii kuniinis kaarboohayidireetii bifa istaarchii kuusaanii qabuu. isaatrichiin karboohayidireetiin kuufame kun adeemsaa qophifaa ykn footoseenteesiisiitiin uumamuu. gama biraan ammoo kaarboohyidireetii sucrose(sukkaara nyaataa) irraa argachuun ni danda'ama. kaarboohayidireettin aanissaa 16KJ ta'uu maddisisuu danda'a.

Faayidaa Kaarboohayidireetii

Annisaa keennuuf Qaama ijaaruuf walqunnamtii lubbiyyoo ala ta’e

Gosoota Kaarboohayidireetii

kaarboohayidireettin lakkofsa ayoonii irratti hundaa'uun Sukaar-tokkee,Sukaar-lamee,Sukkaar-baayyee jedhamuun Qoodamuu.

Sukaar-tokkee

Afaan ingiliffaan (monosaccharide) jedhama.

sukkara salphaa dha. fkn

tiraayoosii garee sukkaara sukkartokkee keessaa kamiyyuu yoo ta’u, molakiyuulonni(kutaangii) isaanii atoomota(suudowwan) kaarboonii sadii of keessaa qaban.

teetiroosiin garee sukkaara sukkartokkee keessaa kamiyyuu yoo ta’u, molakiyuulonni(kutaangii) isaanii atoomota(suudowwan) kaarboonii afuur of keessaa qaban.

peetosisiin garee sukkaara sukkartokkee keessaa kamiyyuu yoo ta’u, molakiyuulonni(kutaangii) isaanii atoomota(suudowwan) kaarboonii shan of keessaa qaban.

heeksoosii garee sukkaara sukkartokkee keessaa kamiyyuu yoo ta’u, molakiyuulonni(kutaangii) isaanii atoomota(suudowwan) kaarboonii jaha of keessaa qaban. Fknf:- gulukoosii, furuktoosii, galaaktoosii.

Falchi waligalaa sukkartokkee C₆H₁₂O₆

Sukkaar-lamee

yemmuu sukaar-tokkeen lama waliitti dabalaman kan uumamuu sukkaar-lamee jedhama.

Falchi waligalaa sukkar-lamee C12H2₂O₁₁

Fknf