Suudoowwan cita-atoomawaa

Pirootooniin sudoo walnyaatinsaa kuwaarkii ol lamaa fi kuwaarkii gadii tokko irraa kan uumamu yoo ta’u, isaanis sudoo elementarii dha

Atoomoonni suudoowwan baay’ee xixiqqoodha. Suudoowwan kunniin wantoota sammuu keenyatti baay’ee xixiqqoodha jennee yaadnu kam irraayyuu xixiqqoodha. Fakkeenyaaf, atoomoonni koopparii 100,000 000 walcinaa yoo hiriirfaman sarara 1cm dheeratu uumu. Kanarraa ka’uun atoomiin hagam xiqqaa akka ta’e tilmaamuun ni danda’ama. Wantoonni addunyaa kana irratti argaman martinuu suudoowwan xixiqqoo kanneen irraa ijaaraman. Atooomiin suudoo baay’ee xiqqoo ta’us, suudoowwan xixiqqoo isaa gadii kanneen suudoowwan cita-atoomii jedhaman ofkeessaa qaba. suudoowwan cita-atomii keessaa isaan bu’uurri pirootoonii, elektirooniifi niwutiroonii dha.

Hanga sadhaatawaa, chaarjiifi argama suudoowwan cita Atoomaawaa

Atoomiin elektiroonii, pirootoniifi niwutiroonii of keessaa qaba. Suudoowwan cita atoomii kunneen amaloota mataa isaanii qabu. Elektiroonii: Suudoon kun sheelii keessatti kan argamuufi niwukilasiitti kan marsuu dha. Chaarjiin isaa neegaativii dha. Chaarjiin sadhaatawaan elektiroonii -1 dha. Chaarjiin elektiroonii kun koloombiin -1.602×10-19 dha. Hangi elektiroonii giraamaan 9.11×10-28 yummuu ta’u, yuuniitii hanga atoomaawaan (YHA) 0.00055 dha. Pirootoonii: Pirootooniin niwukilasii keessatti argama. Chaarjiin isaa poozatiiviidha. Kunis koloombiin yommuu safaramu 1.602 × 10-19 dha. Chaarjiin sadhaatawaan isaa immoo +1 dha. Hangi pirootoonii giraamaan 1.67 × 10-24 yommuu ta’u, yuuniitii hanga atoomaawaan (YHA) 1.0073 dha. Niwutiroonii: Niwutirooniin niwukilasii keessatti pirootooniin walmakee argama. Niwutirooniin chaarji-dhabeessa. Kanaafuu, wal-dhiibbaa pirootoonota gidduu jiru hir’isa