Sona (naamusa) .

Sakkoo keessatti, soni sadarkaa wanti tokko ykn gochi tokko barbaachisaa ta’e agarsiisa, kaayyoon isaas gochoota hundarra gaarii ta’an fudhachuuf ykn akkaataa jireenyaa hundarra gaarii ta’e murteessuu, ykn barbaachisummaa gochoota adda addaa ibsuudha. Sirnoonni sona amantaa ta’uu danda’uu fi dirqama ta’e uumu; Amala naamusaa nama tokkoo irratti dhiibbaa kan geessisan ykn sochii itti yaadanii hojjetaniif bu’uura uumu. sonan jalqabaa yeroo baayyee dhaabbataa yoo ta'u sonawwan lammaffaa jijjiiramuu danda'u. Wanti gocha tokko sona akka qabaatu godhu dabaree isaatiin sona naamusaa wantoota inni dabalu, hirʼisu ykn jijjiiru irratti hundaaʼuu dandaʼa. Wanti "sona safuu" qabu "Amala gaarii ykn falaasama" jedhamuu danda'a.

Duudhaaleen filannoo bal’aa mala gochoota ykn bu’aa sirrii ta’een walqabatee jedhamee ibsamuu danda’a. Akka kanaan, sonawwan miira namni tokko sirrii fi dogoggoraa ykn maal "ta'uu akka qabu" calaqqisiisu. Duudhaaleen kun "mirga walqixaa hundaaf", "ol'aantummaa dinqisiifamuu qabu", fi "namoota kabajaa fi kabajaan ilaaluu" bakka bu'u. Duudhaaleen ilaalchaa fi amala irratti dhiibbaa kan geessisan yoo ta’u, gosootni kunniin sonawwan naamusaa/naamusa, sonawwan amantii/yaada (amantii, siyaasaa), sonawwan hawaasummaa, fi sonawwan miidhaginaa kan dabalatudha. Duudhaaleen tokko tokko kanneen fiiziyoloojiidhaan ifatti hin ibsamne, kan akka of kennuu (altruism) keessaa kan jiran ta’uu isaanii, akkasumas tokko tokko kan akka qabachuu (possessiveness) akka hammeenya ykn safuutti ramadamuu qabuu fi dhiisuu isaanii irratti falmiin ni jira.