Seelii ykn lubbiyyoo iyuukaariyootii idilee

Seelonni dalagaa isaanii raawwachuuf anniisaa isaan barbaachisa. Anniisaa kanas soorata irraa adeemsa gubama soorataatiin argatu. Gubamni soorataa adeemsa Lubbiyyoo keessatti walnyaatisa keemikaala gaggeesuun nyaata irraa anniisaa (ATP) omishuuti. Adeemsi gubama soorataa tokkon tokkoo seelota keessatti waan geggeffamuuf hargansuu Lubbiyyoo keessaa jedhamuuniis ni waamama. Adeemsi gubama soorataa bakka lamatti qoodama. Isaaniis:gubama soorataa oksijiinii malee gaggeeffamuu(anaerobic respiration)fi gubama soorataa oksijiiniin gaggeeffamuu (aerobic respiration)dha

Gubama soorataa oksijiiniin Gaggeeffamuu

Gubamni soorataa gargaarsa oksijiiniin gaggeeffamuu gubama soorataa oksijiinii jedhama. Gubamni soorataa kun gosa gubama soorataa anniisan hedduu oomishamudha. Gosa gubama soorataa kanaan sooranni oksijiiniin guutuumaan guutuutti waan gubatuuf annisaa guddaa ta’etu omishama. Fakkeenyaaf, molokiyuulii gulukoosii tokko irraa anniisaa 36/38ATP oomishama. Dabalataaniis kaarboondaayoksaayidiifi bishaan gadi lakkifama.

Gulukoosii + oksijiinii kaarboondaayoksaayidii + bishaan +36/38ATP

C₆H₁₂O₆ +6O₂ 6CO₂ +6H₂O + 36/38ATP

Gubamni soorataa kun maayitookondiriyaa Lubbiyyoo keessatti gaggeeffama. Kanaafuu,

maayitookondiriyaan ykn caasumneen “ burqaa/man’ee anniisaa Lubbiyyoo ykn seelii” jedhama.

Gubamni soorataa oksijiinii malee gaggeeffamu

Gubamni soorataa oksijiinii malee gaggeeffamu gubama soorataa oksijiinii malee jedhama. Kunis gubama soorataa O₂ otoo hin fayyadamin raawwatamuudha. Kan gaggeeffamus saayitoopilaazmii Lubbiyyoo keessatti. Adeemsa gubama soorataa kana keessatti sooranni oksijiinii malee waan gubatuufi guutummaa guutuutti waan hincaccabneef anniisaa xiqqaa ta’etu (2ATP) omishama.

Adeemsi gubama soorataa kun bineeldota keessatti yommu gaggeeffamu asiidii laaktiki fi anniisaan yoo oomishamu biqiltootaafi raacatiifaa keessatti immoo itaanool, kaarboondaayoksaayidiifi annisaatu uumama

Gubama soorataa oksijiinii malee bineeldota keessatti

Gulukoosii Asiidii laaktikii + Anniisaa

C₆H₁₂O₆ 2(C₃H₆O₃) + 2ATP

Gubama soorataa oksijiinii malee biqiltootaafi raacatiifaa keessatti

Gulukoosii Itaanoolii + kaarboondaayoksaayidii + Anniisaa

C₆H₁₂O₆ 2(C₂H₅OH) + 2(CO₂) + 2ATP

(Kun Barruu saayinsawaa kan damee Saayinsiiti. Maaloo babal'isuu dandeessuu! )