Godina Jimmaa

Wikipedia irraa
Godina Jimmaa
File:Godinaalee Oromiyaa.png
Godinaalee Oromiyaa
Biyya: Itoophiyaa
Naannoo: Oromiyaa
Magaalaa Guddaa: Jimma
Baayyina ummataa: 2 486 155 (2007)
Tuuta'insa ummataa:

Jimma godinaalee Oromiyaa keessa jiran keessa tokko dha. Maqaaan Jimma kuni maqaa mootummaa Jimmaa durii kan Kafaa wajjiin bara 1932 kessatti walitti makamani irra dhufe.

Jimmaan kibbaan mootummaa naannoo Naannoo Sabaa fi Sab-lammoota Ummattoota Kibbaan, kaaba-dhihaan godina Iluu Abbaa Booraan, kaabaan Wallagga Dhihaan, kaaba-bahaan Shawaa Dhihaan daangeeffamtee argamti. Bakki dheerina guddaa godina kana keessa Garaa Maigudoti. Aanoleen Jimma keessatti argaman kan akka Qarsaa, Limmuu Saqqaa, Sigimoo ,Aanaa Saxxammaa fu aanoolee 24 ol ta'anutu ni jiru. Godinni Jimmaa taa’umsa lafaan Kibba Dhihaa Oromiyaattiin kan argamtu yoo taatu, magaalaa guddoo teessoo Oromiyaa Magaalaa Finfinnee irraa km 352 fagaattee argamti.

Godina Mootummaa shanan gibee jedhamuun kan beekamtuu fi bakka argama Buna Arabikaa kan taate Godinni Jimmaa, Abbaa Taayitaa Bunaa fi Shaayii Itoophiyaa (Ethiopian Coffee and Tea authority) irratti hunda'uudhaan Abbaa Taayitaa Istaatistiksii Itoophiyaa (Central Statistical Agency) akka gabaasetti tooniin buna hanga 26,743 bara dhuma 2005tti oomishama. Kun immoo baasii Oromiyaa keessaa dhibbantaa 23.2% yoo ta'u baasii biyya keessaa immoo parsentii 11.8% ta'a. Kuni immo Jimman zoonii buna midhasun bekkaman sadeen kessa tokko ishee godha. Lamman hafaan kan biraa Sidaamaa fi godiina Gedi'oo dha.

Gabaasa Jimmaa[gulaali | lakkaddaa gulaali]

,(Gabaasa CSA 2005 irratti hundaa'uudhaan) Godinni kun baayyina uummataa walii galatti tilmaamaan hanga 2,773,730 ta'u yoo qabaattu, keessatti 1,382,460 dhiira yoo ta'an, 1,391,270 immoo dubartii dha. Ummati Jimmaa 340,666 yookaan dhibbantaan 12.3% magaallan gugguddoo keessa jiraatu, kan hafan immoo baadiyyaatti jiraatu. Bal'ina tilmaamaan 18,412.54 square kilometers ta'u keessatti Jimmaan tuuta'insa uummataa 150.64 people per square kilometer ta'u qabdi.

Akka May 24, 2004 Baankii Addunyaa (World Bank) memorandumitti, parsentiin 9% ummata Jimmaa elektirikii ni argatu. Godinni kun density karaa 77.0 kilometers per 1000 square kilometers (Avirejjii Oromiyaa wajjin yoo walitti madaalani 30 kilometira ta'a). Avirejjiin abbaa manaa baadiyyaa tokko hektaara lafa 0.9 yoo qabaattu, mataan horii hanga 0.5 ta'u qaba. dhibbantaan 15.1% ummata Jimmaa hojii qotee bulaa hin ta'iiniin jiratta. Parsentiin 57% barattootta Jimmaa mana barumsaa sadarkaa tokkoffaatti yoo galmaa'anii argamani, parsentiin 12% immoo mana barumsaa sadarkaa lammaffaatti barachaa argamu. Parsentiin 29% zoonii kana carra dhukkuba busaa (malaria) qabamuu qaba, dhibbantaan 63% immo tisiisa Tsetse fly qabamu carraa qaba. Memorandumiin zoonii kanaa karaa qilleensa goggogaa rating 298 kennaaf.

Haala qilleensaa[gulaali | lakkaddaa gulaali]

Haala Qilleensa Godinichaa yemmuu ilaallu Gammoojjiin %18, Badda dareen %67, Baddaan %15 fi Qorrii %0.03 yammuu ta’u, hoo’inni digirii-seentigreediitiin ol’aanaan 25OC- 30 OC ,gadi aanaan 7 0c - 12 0c dha. Baay’inni roobaa waggaatti milii meertira 1200 – 2000 yoo ta’u haalli roobaas bakka lamatti kan qoodamu dha. Roobnii Arfaasaa ji'a Bitootessaa walakkaa irraa eegalee hanga dhuma ji'a Eblaatti kan turu yoo ta’u, roobni gannaa immoo jalqaba ji'a Waxabajjii irraa eegalee hanga jalqaba ji’a Fulbaanaatti kan turu dha. Olka’insi lafaa galaana irraa meetira 800 hanga 3,360 (masl) akka qabu ragaaleen ni agarsiisu.

Aanolee Jimmaa[gulaali | lakkaddaa gulaali]

Wabii[gulaali | lakkaddaa gulaali]


Aanolee Jimmaa
Deedoo | Geeraa | Gommaa | Qarsaa | Limmuu Saqqaa | Limmuu Kossaa | Maannaa | Oomoo Naaddaa | Saqqaa Coqorsaa | Saxxammaa | Sigimoo | Sokorruu | Xiroo Afataa


Godinaalee Oromiyaa[1][2]
Arsii | Arsii Dhihaa| Baale | Baalee Bahaa | Harargee Dhihaa| Harargee Bahaa | godina Addaa Oromiyaa Naannoo Finfinne | Shawaa Bahaa | Shawaa Kaabaa| Shawaa Kibba Lixaa | Shawaa Dhihaa | Qeellam Wallagaa | Wallaga Bahaa | Wallagga Dhihaa | Horroo Guduruu| Boorana| Gujii | Guji Dhihaa | Iluu Abbaa Booraa | Buno Baddallee | Jimmaa
  1. "Oromia zone". oromiyaa.gov.et. 
  2. "sirni hundeeffama Godina Baalee Bahaa". obnoromia.com (in oromo).