Xin-lubbuu

Xin-lubbuu ykn baayoloojiin qorannoo jireenyaati. Baayoloojiin amala, amala, caasaa fi hariiroo lubbu qabeeyyii naannoo isaanii fi walii isaanii wajjin qaban qorachuudha. Baayoloojii jalatti qo’annoon xiqqaan baay’een ni jira.

Tarree seenaa[gulaali | lakkaddaa gulaali]

Jechi "baayoloojii" jedhu afaan Giriikii yoo ta'u, afaan Giriikiitiin "bios" (βίος) jechuun jireenya yoo ta'u "logos" (λόγος) immoo qo'annoo jechuudha. Baayoloojiin qorannoo uumama yoo ta’u, lubbu qabeeyyii, ejjennoo, amala, guddina, ka’umsa, jijjiirama, raabsa isaanii fi kkf dabalatee qorata. Qorannoon kun baay’ee bal’aa fi gadi fageenya kan qabuu fi mata dureewwanii fi qo’annoo xiqqaa hedduu kan of keessatti hammate dha. Mata dureewwan armaan olii keessaa shan akka utubaa qorannoo baayoloojiitti kaasuun ni danda’ama. Isaanis kanneen armaan gadiiti:

Lubbiyyotni bu’uura jireenyaati.
Gosoonni haaraa fi amala fiizikaalaa dhaalan bu'aa jijjiirama tirannaati .
Jiiniin/ dhaalmaya safartoo bu’uuraa dhaala sanyii ti.
Lubbuun lubbuun jiraachuu tasgabbaa’aa fi tasgabbaa’aa uumuuf keessoo ofii to’ata.
Lubbu qabeeyyiin anniisaa fayyadamu fi jijjiiru.

Dirreewwan xiqqaan baayoloojii akkaataa orgaanizimoota safaruu fi qorataniin adda baafamu. Naamusa baayoo qorannoo baayoloojii baayoloojiiti ; Baayoloojiin molakiyuulaa caasaa molakiyuulota baayoloojii qorata; Maaykiroobaayoloojiin amaloota orgaanizimoota, ijaarsa jireenyaa qorata; Qorannoon sirna baayoloojii caasaa, caasaa fi hariiroo durii kutaalee fi qaamolee qaama lubbuu qaban qorata; Baayoloojiin akkaataa kutaaleen qaamaa naannoo isaanii wajjin itti hojjetaniifi walitti dhufeenya qaban qorachuudha.