Gursum (aanaa)

Wikipedia irraa

Aanaan Gursum godina Harargee Bahaa kessatti argamti. Aanaan kun ballina 967.3 km2 kan qabdu yoo ta'u kaaba godinichaatti argamti. Aanaan Gursum aanaa Jaarsoo, aanaa Baabbilee, mootummaa naannoo Hararii fi mootummaa naannoo Sumaaletiin marfamtee argamti. Bulchiinsi aanaa kanaa magaalaa Funyaan Bira keessa jira.

Aanaan Gursum lafa ol ka'aa fi gad bu'aa of keessaa qabdi. Ol ka'iinsa lafaatin, aanan kun 1200m fi 2950m gidduu jirti; tulluuwwan gurguddoo keessaa Qundudoo (2950m), Madaro (2500m), Ilalami (2131m), Funyaan Juu (2200m), fi Funyaan Caalii (2100m) ti.

Gursum yaa'a laga Waabii Shabalee keessatti argamti; laggeen ganna yaa'an kan akka Hariiroo, Gooroo Obolee, Ejerti, Agamsa fi kkf aanaa kana keessaa yaa'aanii laga Waabii Shabaleetti nammu. Haala qillensatiin, baddaan 15%, badda-dareen (35%) fi gammoojjiin 50% ta'a. Biyyoon baayyinaan aanaa kana keessa jiru Vetric Cambisols, Vertic Luvisols, Eutric Fluvisols, Lithosols fi Eutric Regosols dha. Mukkeen akka gaattiraa, laaftoo, miciree, fi bosona namoonni dhaabantu aanaa kana keessa jira. Bosonni aanaa kana keessa jiru mootummaadhaan eeggumsi godhamaafi jira. Bineensonni bosonaa kan akka waraabessaa, kuruphee, jaldeessa, fi karkarroo aanaa kana keessatti ni argamu.

Baayyina Ummataa[gulaali | lakkaddaa gulaali]

Akka lakkoofsaa bara 2005tti, aanaan kun ummata 211,593 kan qabdu yoo ta'u, kana keessaa 105,509 dhiira yoo ta'an 106,084 ammoo dubartoota. Ummata aanaa kana keessaa 15,478 (7.31%) jiraattota magaalaa yoo ta'an kun immoo avireejjii godinichaa 6.9% wajjin walitti dhiyaata. Gursum tuuta'insa uummataa 241.4 kan qabdu yoo ta'u kun immoo tuuta'insa uummataa kan godinichaa 102.6 ta'e irra guddaa dha. Baayyinni maatii giddu galeessaan kan baadiyyaa 5.8 yoo ta'u kan magaalaa ammoo 4.3 ta'a.

Diinagdee[gulaali | lakkaddaa gulaali]

Qonna[gulaali | lakkaddaa gulaali]

In 1996, about 15.7%, 8.9%, 13.2% and 22.4% of the district's total area were arable, pasture, forest and built-up areas respectively, while the remaining was attributed to degraded and other areas. There were 36 Farmers' Associations and one Services Cooperative with 25, 757 (2577 females) and 1336 (121 females) member farmers respectively. Average number of farm plots and farm oxen holding sizes per farmer household were 2.4 and 0.9 respectively. About 30% of the farmers were without farm ox. Maize, sorghum, haricot bean, barley and wheat are the dominant crops in the district. Application of manure, fertilizers, crop rotation and short fallowing methods are exercised to maintain soil fertility. About 1389 quintals of fertilizers (Urea was 702.5 quintals), 112 quintals of improved seed, 169 liters and 117 kg pesticides and 85 liters of herbicides were distributed to the farmers in the district. Stalk borer, army worm, birds, rodent, monkey, warthog, weevils and crickets are major crop pests. There were 68,408 cattle, 23,785 goats, 10569 sheep, 6,807 assess, 5,164 camels and 22,283 poultry in Gursum district. Widely prevalent livestock diseases are blackleg, anthrax, pasturelosis and orf disease. About 41277 and 29167 livestock were vaccinated and treated against different diseases respectively.

Albuuda Baasuu fi Industirii[gulaali | lakkaddaa gulaali]

The availability of feldspar, quartz, mineral water and garnet deposits are known in the district, but except dolomite and granite quarries, modern mining activity of any mineral was not started yet. As to industry, only 10 flourmills and one blocket factory were available in the indicated year. They provided employment opportunities for 44 persons.

Daldalaa fi Turizimii[gulaali | lakkaddaa gulaali]

There were 314 licensed business organizations (wholesalers, retailers and service renders) in the district. Groundnut, coffee and chat are the major local cash crops. Well known income generating tourist attractions sites were not available in Gursum.

Tajaajila[gulaali | lakkaddaa gulaali]

The district had 75 km gravel and 30 km dry weather roads, a semi-automatic telephone and regular post office. About 4.2% of the rural and 21.2% of the urban populations were supplied with potable water. Springs, wells, ponds and rivers are major sources of drinking water for about 95.8% of the district's total population. Hydro electric light and 3 fuel stations were available at Fugnan-Bira town. Firewood, charcoal, animals dung and agri-wastes are major sources of domestic energy supply in the district. Gursum district had one kindergarten (non-government), 26 elementary, 2 junior and one senior schools, holding 6,569 students 1,752 females) and 240 teaching staffs (75 females) in the indicated year. About 24.4% of the total enrolled students had left the school before the end of academic year. Students' participation rates in elementary and junior secondary schools were 19.8% and 6.0% respectively. Similarly, a health center, 4 clinics and a rural drug vendor with 2 doctors, 5 nurses, a lab technician, 27 health assistants and 12 beds, a veterinary clinic with 7 veterinary personnel and a Commercial Bank were available in the district.


Godinaalee Oromiyaa[1][2]
Arsii | Arsii Dhihaa| Baale | Baalee Bahaa | Harargee Dhihaa| Harargee Bahaa | godina Addaa Oromiyaa Naannoo Finfinne | Shawaa Bahaa | Shawaa Kaabaa| Shawaa Kibba Lixaa | Shawaa Dhihaa | Qeellam Wallagaa | Wallaga Bahaa | Wallagga Dhihaa | Horroo Guduruu| Boorana| Gujii | Guji Dhihaa | Iluu Abbaa Booraa | Buno Baddallee | Jimmaa
  1. Namoonni HAADHA MANAA isaanii waliin walqunnamtii saalaa jalqabuuf utuu jedhanii, utuu qunnaamtii hin godhiin jalaa qaamni kormaa dhangala’u ykn eegalanii daqiiqaa 1 gaditti xumuran rakkoo kana qabu jedhamee yaadama. Waanti kun takkaa yoo nama qabate waan nama hin gadhiifne yokaan nama waliin hafu miti. Waqxii tokkoof nama mudatee baduus danda’a, namoota tokko tokkorrammoo turuu danda’a. Dhibee kana kan fidu kana jedhamee quba itti qabamee adda baafamuu baatus kanneen armaan gadii waliin ta’anii harka keessaa qabu. 1. Dhiphina/muddama sammuu (stress) 2. Yeroo hedduu garmalee gadduu (depression) 3. Sodaan walqunnaamtii saalaa hin danda’u jedhu dursee sammuu keessa jiraachuu. 4. Miira balleessaa qabaachuu (guilt) namatti dhaga’amuu 5. Rakkoon hariiroo jaalalaa (relation ship) jiraachuu. AKKAMIIN OFGARGAARUU DANDEENYA? Namoota rakkoo kana qaban keessaa 95% osoo qoricha mana yaalaa hin barbaadiin maloota armaan gadii kana keessaa kan isaaniif ta’u fayyadamanii dhibee kana ofirraa balleessu. 1. Afuura dheeraa (deap breath ) fudhachuu. Yoo xixiqqeessanii afuura baafatan gara dafanii sanyii kormaa dhangalaasuutti geessa. 2. Qofaatti shaakaluu. Kun mala tuttuquu (masturbation) fayyadamuun yoo sanyiin kormaa dhangala’uuf jedhu gidduutti dhaabuudha. Ammas irra deddeebi’anii hojjachuudhaan of shaakalsiisuudha. Yoo kana godhanyoo qaamaan haadha manaa yokaan jaalallee isaanii bira deeman illee qabachuu danda’an. 3. Yoo qunnaamtii saalaa godhan yoo miirri olka’ee sanyiin kormaa dhangala’uuf jedhu bakka qaamni saalaa dhiiraa (penis) qaamarraa itti ka’u jalaaan jabeessanii gadi qabuu (Squeezing) akka dafee hin dhangalaane gargaara. Kanas qofaa ofii shaakaluun gaariidha. 4. Yoo qunnaamtii saalaa goodhamu guutummaa guutuutti yaada keenya qaama saalaa keenyarra kaa’uu dhiifnee bakka biraa yaadaa raawwachuun hedduu gargaara. 5. Jarjaruu fi ariifannaa, sodaa fi miirota kana fakkaatan haga dandeenye ofirraa fageessuu qabna. 6. Namootni walqunnaamtii saalaa yeroo dheeraaf hin godhiin yoo turan waan kun akka mudatu ni taasisa. Akkuma deddeebineen raawwanneen garuu fooyya’aa deema. 7. Yoo qunnaamtii saalaa goonu akkuma miirri olka’aa deemee gara dhangala’uutti dhiyaateen sochii gadi xiqqeessuudha. Yoo garmalee sosocho’an dafee akka dhangala’u waan taasisuuf. Fayyaan faaya Dhibee Wal qunnamtii Saalaa Dafanii Xumuruu Faayidaa Timiraa Mallattoo Dhukkuba Kalee fi Wantoota Gochuu Qabnu Mallattolee Dadhabuu Onnee Dhiita'uu Qaama Saala Dhiiraa(Varicocele)fi Mallatto Isaa Haphachuu Rifeensaa Akkamiin Ittisuu Dandeenya? Mallattoo, Ka'umsaa fi Furmaata Hir'ina Dhiigaa Dhukkuba Huuba Qoonqoo/Toonsilii Faayidaa Jinjibilli Qabu
  2. "sirni hundeeffama Godina Baalee Bahaa". obnoromia.com (in oromo).